Vast tussen regels en werkelijkheid
De afgelopen weken worden in de media verontrustende situaties beschreven over het ontvangen van boodschappen voor mensen in de bijstand. Naast de gemeente Wijdemeren en Heerenveen zullen er vast nog meer gemeenten zijn waar structurele schenkingen als koffie, wc-papier en eieren worden teruggevorderd.
Voorop gesteld, de gemeente staat formeel in haar recht om boodschappen te zien als ‘inkomen’. De basis hiervan ligt in de Participatiewet. Je hebt alles te melden wat van invloed kan zijn op je uitkering. Maar je moet wel veel van de wet weten om dit als burger nog te snappen. In de uitvoeringspraktijk tref ik regelmatig mensen die oprecht niet weten dat ze zaken hadden moeten melden. Een vergissing die flink in de papieren kan lopen. Vooral als er ook nog een (verplichte) boete boven op komt.
De grootste weeffout in dit geheel is wat mij betreft het ontbreken van de menselijke maat. Naast het niet melden van schenkingen, kan het te laat inleveren van inkomstenbriefjes of andere inlichtingen leiden tot zeer hoge boetes. In sommige situaties ontstaan daardoor problematische schulden.
Het terugbetalen van 7000 euro als in de situatie bij de gemeente Heerenveen zet je maatschappelijk gezien buiten spel en zorgt voor nog meer armoede. Het duurt tientallen jaren om af te lossen. Juridisch gezien mag het, maar is het menselijk?
Landelijk is de bijstand jaar in jaar uit structureel (te) laag gehouden. We hebben met z’n allen de landelijke regels als volstrekt legitiem gezien in tijden van massale fraude met de toeslagen. Vanaf dat moment ging de tijdsgeest van handelen op basis van vertrouwen naar strikte handhaving. We vragen de burger nu alle organisaties als kerken, de kledingbus en voedselbanken af te lopen en een beroep te doen op de wijk, buren en familie.
In veel gevallen zitten we vast tussen de werkelijkheid en de voorgeschreven regels. En zijn de gevolgen voor de meest kwetsbaren onevenredig. Wat moeten we doen? Wat kunnen we doen? Het antwoord is niet eenvoudig. Wat mij betreft ligt een deel in het recht om je als burger te mogen vergissen. Staatssecretaris Bas van ’t Wout maakt hiervoor op dit moment een eerste aanzet. Lokaal voel ik de verantwoordelijkheid om daar vaart achter te zetten. De menselijke maat terug in een continu veranderende tijd, want vergissen is menselijk.
MARIANNE POELMAN
Raadslid PvdA
Súdwest-Fryslân
